Zonnebanken: De brandende feiten

Wat een goed getraind, droog fysiek z’n finishing touch geeft zijn veel mensen het wel over eens: een mooie bruine tint waardoor alle definitie een stuk beter uitkomt en het plaatje ‘af’ is. Het is tenslotte niet voor niks dat wedstrijdbodybuilders eerst een flink bruine tanning opsmeren voordat ze het podium opstappen. Deze voorkeur voor een bruine kleur heeft dan ook als gevolg dat talloze mensen in aanloop naar de zomer regelmatig onder de zonnebank gaan. Anderen willen juist weer graag hun zomerkleurtje behouden en gaan daarom na de zomer nog wekelijks zonnen. En weer anderen willen het hele jaar door lekker bruin zijn en gaan dus week in, week uit even onder de zonnebank liggen. Toch is de zonnebank niet alleen maar positief, want sinds het ontstaan is er al veel kritiek over de schadelijkheid voor de huid. Om die reden duiken we vandaag in de brandende feiten over de zonnebank!

Zon vs. zonnebank: Wat is het verschil?

In grote lijnen verrichten zowel de zon als de zonnebank ongeveer hetzelfde. Ze stellen allebei het lichaam bloot aan ultraviolette (UV-)straling. Een hoge UV-straling is hetgeen wat ervoor verantwoordelijk is dat je huid rood, en uiteindelijk bruin, wordt. Ook verbranden en een grotere kans op het krijgen van huidkanker kunnen het gevolg zijn van hoge concentraties UV-straling. Alhoewel beide vormen van zonnen je dus in contact brengen met UV-straling, is er nog wel een belangrijk verschil. UVC-Straling Dit is de minst gevaarlijke vorm van UV-straling voor je huid. Niet omdat deze straling niet schadelijk is, maar doordat deze niet door de atmosfeer komt. Bij de oorsprong van de zonnebank straalde deze wel UVC uit, maar bij hedendaagse zonnebanken is dit niet meer het geval. UVB-Straling Dit wordt gezien als de meest schadelijke vorm van UV-straling en is hetgeen wat verantwoordelijk is voor het beschadigen van de huid en een grotere kans op huidkanker. Bij zowel blootstelling aan de zon als aan de zonnebank krijgt je lichaam hier grofweg evenveel van. UVA-Straling Dit is de straling die er voornamelijk voor zou zorgen dat je bruin wordt. Alhoewel dit de meest positieve straling lijkt, zou deze vorm ook de grootste risicofactor zijn voor melanomen, de dodelijkste vorm van kanker. Daarbij werd gevonden dat zonnebanken tot een wel 3 keer zo hoge UVA-straling hadden ten opzichte van de zon. [1,2] De schadelijkheid is dus altijd al aanwezig geweest, maar hetgeen wat het steeds meer aan het daglicht heeft gebracht is de ontwikkeling van de zonnebank. Zo zou in slechts 20 jaar tijd het aantal mensen met de diagnose huidkanker zijn verdrievoudigd van 17.000 tot bijna 53.000 per jaar. [3]

De voordelen van de zonnebank

Voordat we verder ingaan op de nadelige effecten, vragen we ons eerst eens af welke voordelen eraan gebonden zijn.

Het ziet er beter uit!

Alhoewel de meningen hierover misschien verdeeld zijn, zal de meerderheid het ermee eens zijn dat een kleurtje er beter uitziet. Niet alleen voor de atleten onder ons voor de best mogelijke definitie, maar ook om er gezond en fit uit te zien. Een enorm bleke huid wordt vaak, of het nu terecht is of niet, geassocieerd met ziekte of een sociaal isolement. Een bruin tintje geeft je meestal een frisser, gezonder en zelfs aantrekkelijker uiterlijk [4].

Je beschermt jezelf tegen de zon

Een veelgehoord argument voor de zonnebank is dat je hiermee je huid voorbereid op de UV-straling van de zon en hiermee dus je huid beschermt. Dit is waar, al is het maar voor een heel klein beetje! [5] Als jij voor je zonvakantie een aantal keer onder de zonnebank bent gegaan zal je huid wat meer weerstand hebben opgebouwd, maar alsnog wordt slechts zo’n 65% van de UV-straling geblokkeerd. Voor volledige bescherming blijft het dus belangrijk om jezelf goed te beschermen door middel van de juiste kleding, zonwering, zonnebrandcrème en jezelf niet te veel in de felle zon te bevinden. Daarbij komt nog eens het gegeven dat veel mensen té snel resultaat willen van een zonnebank. Wat ze vervolgens doen? Ze gaan direct onder een zonnebank die eigenlijk veel te sterk is voor hun huidtype en huidige bruining, en gaan hier vervolgens ook nog eens te lang onder liggen. Het eindresultaat is dat je de huid niet alleen niet beschermt, maar dat je ook nog eens ergere schade aanricht dan wanneer je helemaal niet onder de zonnebank was gegaan!

Je maakt Vitamine D3 aan

UV-straling, in het bijzonder UVB-straling, zorgt ervoor dat de huid previtamine D3 gaat produceren. Vitamine D3 tekort wordt geassocieerd met verschillende soorten kanker, hart- en vaatziekten en slechte botten [5]. Wat ook vaak gezien wordt is dat men in de zomer uitstekende Vitamine D-waardes heeft, waarbij men zich vaak ook gezonder en fitter voelt. In de winter, wanneer de zon minder schijnt, dalen deze waarden en ervaren veel mensen een ‘winterdipje’. Om de minimale hoeveelheid vitamine D aan te maken die aangeraden wordt, dienen mensen met een lichte huid tussen de 5 en 20 minuten aan blootstelling tot zonlicht te hebben. Belangrijk hierbij is dat het een groot deel van de huid betreft, dus alleen je gezicht is niet voldoende. Mensen met van nature een donkere huidskleur hebben waarschijnlijk een langere blootstelling nodig. Alhoewel dit als een makkelijke opgave lijkt, zijn er 2, of eigenlijk 3 obstakels:

Een groot deel van je lichaam blootstellen aan de zon blijkt in de praktijk erg moeilijk.
Blootstelling aan zonlicht telt alleen wanneer dit rechtstreeks is. Vanuit je auto of je bureau op het kantoor telt dus helaas niet.
De mogelijkheid bestaat dat je lichaam maar een beperkte hoeveelheid previtamine D3 aanmaakt. Zelfs langer zonnen staat dus niet per se gelijk aan meer endogene Vitamine D.

Om deze redenen zijn er al veel voorstanders ontstaan van minder blootstelling aan ultraviolette straling, maar inname van Vitamine D3 in supplementvorm. Dit geeft dezelfde potentiële gezondheidsvoordelen, zonder de risico’s van blootstelling aan zonlicht. Daarbij komt dat het beter te doseren is in een juiste hoeveelheid én je hiermee constante waardes krijgt, in tegenstelling tot de alom bekende winterdip.

De nadelen van de zonnebank

Nu we ‘the good’ hebben gehad, is het tijd voor ‘the ugly’.

Een grotere kans op huidkanker

We trappen hiermee voor velen waarschijnlijk een open deur in, aangezien deze bevinding heeft gezorgd voor de enorme ophef over zonnebanken de afgelopen jaren. Een review en meta-analyse over dit onderwerp vond namelijk dat het gebruik van de zonnebank een sterk verhoogd risico veroorzaakte voor zowel de basale als epithele huid [6]. Het epitheel is het oppervlakte van de huid en wordt vaak vervangen door het lichaam, de basale cellen liggen wat dieper en zorgen voor vervanging van het epitheel [7]. Het onderzoek vond daarnaast dat gebruik op jonge leeftijd (